Zorg en ondersteuning voor kinderen en jongeren met psychische problemen moeten volgens MIND dichtbij, tijdig, goed en passend zijn. Het is belangrijk dat hierbij de zorgvraag en wensen van kinderen en jongeren (en hun ouders) centraal staan en dat zij ondanks hun problemen zoveel mogelijk hun leven kunnen blijven leiden zoals ze dat deden (denk aan opleiding, vrienden en werk). Om dit te realiseren moet er niet in hokjes worden gedacht, maar moeten professionals uit de jeugd-ggz, het onderwijs en andere domeinen goed samenwerken. Daarbij moet steeds leefwereld van kinderen, jongeren en de ouders het vertrekpunt vormen. Dit kan echter alleen als jongeren zelf en hun ouders direct worden betrokken bij alle facetten en beslismomenten van het zorgproces. In 2024 hebben we ook weer op verschillende manieren aandacht gevraagd voor de jeugdzorg en de lange wachtlijsten daarin.
Het onderdeel preventie voor een psychisch gezonde jeugd is sinds 2023 grotendeels belegd bij MIND Us. In 2024 hebben we samen met MIND Us en zes partijen uit het veld een start gemaakt met het gezamenlijk opzetten van een digitaal platform voor jongeren met vragen over mentale gezondheid of beginnende psychische klachten.
Lancering Chatsafe
Op 10 juni 2024 lanceerden staatssecretaris van Ooijen, MIND en 113 Zelfmoordpreventie #Chatsafe in Nederland. Dit van oorsprong Australische initiatief heeft als doel jongeren op social media veilig te laten communiceren over heftige onderwerpen als zelfbeschadiging en zelfdoding. Chatsafe leert jongeren omgaan met de risico's van social media, en speelt tegelijkertijd in op de potentie van social media als belangrijke communicatietool. Jongeren met mentale klachten kunnen online namelijk ook erkenning, informatie en verbinding met lotgenoten vinden. 97% van de Nederlandse jongeren tussen de 12 en 24 jaar maakt (bijna) dagelijks gebruik van social media. Mentale gezondheid is een groot onderwerp op deze platforme en ook zwaardere onderwerpen als zelfdoding en zelfbeschadiging worden besproken. Hoewel openheid over mentale klachten belangrijk is, kunnen gebruikers elkaar ook negatief beïnvloeden als zij hun gedachten en gevoelens op een ongefilterde manier delen.
Onderzoekers van 113 Zelfmoordpreventie zagen dat nadelige effecten van social media - zoals cyberpesten, sociale vergelijking en kopieergedrag - suïcidale gedachten en gedragingen kunnen uitlokken of verergeren. Chatsafe Nederland is ontwikkeld om deze negatieve effecten in te perken en jongeren op een veilige manier te leren omgaan met content over suïcide. De bijbehorende campagne ging op 10 juni van start met de druk op de knop door staatssecretaris Maarten van Ooijen, samen met jongeren die actief meewerkten aan de ontwikkeling van #Chatsafe Nederland.
Thema jongerenparticipatie bij netwerkbijeenkomst koepels
Op 16 september 2024 vond de jaarlijkse netwerkbijeenkomst van de koepels MIND, Iederin, Patiëntenfederatie Nederland en INVOLV (voorheen PGOSupport) plaats. Dit keer was het thema 'Jongerenparticipatie, hoe regel je dat effectief?' Lysanne ten Brinke, assistent-professor klinische psychologie aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam, deelde in haar lezing 'Jongeren als aanjagers van verandering' de nieuwste wetenschappelijke inzichten in jongerenparticipatie en gaf aan dat er meer te doen is dan 'weer een jongerenpanel of de zoveelste pizza-avond in te richten'. Jongeren hebben recht op inspraak en zeggenschap (ook volgens artikel 12 van het VN Kinderrechtenverdrag: "Ieder kind heeft het recht zijn mening te geven over zaken die hem/haar/hen aangaan. Die mening moet serieus genomen worden").
Een aantal uitgenodigde jongeren, allen actief op verschillende manieren bij o.a. ExpEx, MINDus, JongPit, NOV en Crohn & Colitis, gaven hun kijk op bovenstaande uitdagingen en legden uit dat het vooral belangrijk is dat ze serieus worden genomen. "Wij spreken de taal van de jongeren en kunnen op die manier een brug slaan tussen verschillende werelden en leeftijden. Maar dat is niet voor iedereen duidelijk; we worden vaak niet serieus genomen vanwege onze leeftijd of omdat we minder levenservaring hebben".
De Gezonde Generatie
De Gezonde Generatie is een initiatief van 23 gezondheidsfondsen die samen investeren in de gezondheid van toekomstige generaties. Het doel: de Nederlandse jeugd is in 2040 de gezondste van de wereld, fysiek, sociaal en mentaal. Op het thema Ongezonde stress verminderen trekken de Hersenstichting en MIND samen op.
Stress hoort bij het leven en is een onmisbare factor voor kinderen om zich gezond te ontwikkelen. Te veel stress heeft een negatief effect op de mentale en fysieke gezondheid. Tijdens het opgroeien en op latere leeftijd. Daarom willen we ongezonde stress in de kindertijd voorkomen, zodat kinderen veerkrachtig op kunnen groeien. Dit verbetert uiteindelijk het welbevinden van de jeugd en draagt bij aan een gezonde generatie in 2040.
Ongezonde stress bij kinderen kan voorkomen worden door het verminderen van stressoren in de omgeving, ervoor zorgen dat kinderen en ouders gezonder met stress en tegenslag om kunnen gaan en een liefdevolle steunende sociale omgeving; thuis, op school en in de maatschappij.
Om een liefdevolle, ondersteunende omgeving voor kinderen en ouders te creëren, hebben we ook in 2024 weer mensen bewust gemaakt van de rol die zij daarin kunnen spelen. Dit deden we door middel van de campagnes "Bijspringers", "Samen druk verlagen" en "Offline Influencers". We willen dat hierdoor steeds meer mensen steun gaan bieden aan een gezin in hun omgeving; één op de vier kinderen in Nederland maakt minstens twee ingrijpende jeugdervaringen mee, zoals een scheiding, emotionele verwaarlozing of armoede. Deze ervaringen veroorzaken ongezonde stress, met mogelijk negatieve gevolgen voor hun mentale en fysieke gezondheid. Gelukkig kunnen positieve jeugdervaringen deze stress verminderen en de gezondheid bevorderen.
Om het welbevinden van kinderen en ouders hoger op de politieke agenda te krijgen, hebben we brieven geschreven aan de informateur en onze input geleverd voor debatten in de Tweede Kamer. Opnieuw is de Gezonde Generatie als ambitie opgenomen in het Regeerprogramma. Verder werkten we nauw samen met partners zoals de Ouderschapscoalitie, Alliantie Informele Steun, UNICEF, het Trimbos Instituut, Pharos, MIND Us, het Ministerie van VWS en het Fondsencollectief Veilig en Gezond Opgroeien.